KPHTH
Kriti czyli Kreta po Grecku

Kreta to wyspa na Morzu Śródziemnym, ale żeby zrozumieć tę wyspę trzeba poznać całą Grecję.

Współczesna Grecja to małe państwo w południowo-wschodniej części Europy, na krańcu Płw. Bałkańskiego. Liczące tylko 10 milionów mieszkańców mieszkających na powierzchni 130 tys km2

Można powiedzieć, że to współczesne państwo jest tylko cieniem dawnej świetności antycznej Grecji szczególnie w warunkach szalejącego kryzysu walutowego.

Pamiętajmy jednak - Grecja to kolebka naszej cywilizacji, mimo że powszechnie uważa się, iż taką rolę spełniają Rzymianie, ale nie jest to całą prawdą. Na co dzień obcujemy ze sztuką, filozofią, sportem, matematyką czy demokratycznym ustrojem politycznym i nie zdajemy sobie sprawy, że pochodzą one od starożytnych Greków.

Nasz łaciński alfabet (zmodyfikowany przez Rzymian), który używamy do zapisywania języka polskiego pochodzi od alfabetu greckiego, podobnie jak cyrylica (zaprojektowana dla Słowian wschodnich przez dwóch świętych Cyryla i Metodego). Same słowo alfabet pochodzi od pierwszych liter greckiego alfabetu: alfa-beta. Podobnie jak wiele innych słów np. współczesne nazwisko Chrystusa - Christos, imię Piotr podobnie jak słowo petrochemia, pochodzą od greckiego słowa Petros, czyli skała. Słowo Eucharystia z kolei znaczy po grecku dziękuję (eufcharisto). Jest takich słów znacznie więcej np. kosmos, elektron, demokracja, olimpiada, xenofobia (lęk przed obcymi).

Jak ktoś oglądał film pt "Moje wielkie greckie wesele" pamięta pewnie jak ojciec głównej bohaterki pan Portokalos (czyli pan Pomarańcz) wszędzie doszukiwał się greckich słów nawet w wyrażeniach angielskich czy niemieckich. Jest w tym trochę prawdy, ponieważ wyrażenia szczególnie naukowe pochodzą od Greki.

                

Ale Grecja nie tylko dała nam alfabet i niektóre słowa. Ideał klasycznego piękna w rzeźbie, który cenimy nawet w dziełach Michała Anioła pochodzi od Greków. Często myślimy, że widzimy rzymskie rzeźby, które są w rzeczywistości kopiami greckich oryginałów. Takim przykładem jest "Grupa Laokoona" marmurowe dzieło znalezione pod Rzymem w XIV wieku (wg. mitów: kapłan Tymbrajskiego Apollina, ostrzegał Trojańczyków o niebezpieczeństwie, jakim był drewniany koń, i z tego powodu został wraz z dwoma synami zabity przez dwa ogromne morskie węże nasłane nań przez zagniewanych bogów). Oryginał rzeźby był wykonany w brązie. To dzięki Rzymskiej kopii wiemy jak wyglądał oryginał.

Spacerując po Warszawie bez trudu dostrzeżemy wpływ greków na architekturę. W wielu miejscach widać elementu ateńskiego Partenonu np. w kościele Św Aleksandra na pl. Trzech Krzyży czy w pałacu prezydenta Warszawy. Nawet jeden z amerykańskich samochodów Buick czy Cadillac miał wlot do chłodnicy w kształcie Partenonu.

Według mitów greckich oliwka, biblijny owoc pochodzi z Krety. Oliwki i oliwa z oliwek to od tysięcy lat jeden z najlepszych i najsmaczniejszych towarów eksportowych Grecji.

Polska ze swoją tysiącletnią historią jest jak dużo młodszy brat Grecji. Jednak mamy bardzo podobną historię w ostatnim milenium tj. okresy długich zaborów, u Greków okupantami byli Turcy, którzy zajęli ich kraj na 300 lat, a z Konstantynopola nie wynieśli się do dzisiaj i nazywają go Istambułem.

Podobnie było w XXw. krwawe walki z hitlerowskimi Niemcami, szczególnie desant i okrutna okupacja Krety.



Potem rządy junty (czyt. hunty) wojskowej i demokratyzacja w 1974 roku, przystąpienie do Unii Europejskiej.

Mówi się o Grekach jako o wspaniałych żeglarzach, jeśli spojrzymy na morze Egejskie nietrudno odgadnąć dlaczego. Morze Egejskie jest usiane małymi wysepkami (czasem i dużymi wyspami) jak makiem. Płynąc od wysepki do wysepki mogli bez trudu nawigować. Problemy pojawiały się jak wypływali na Morze Czarne pozbawione wysepek. Dla nich to morze było jak czarna dziura i żeby nie zbłądzić musieli płynąć przy brzegu. Dobrodziejstwa morza Egejskiego coraz częściej wykorzystują nasi Rodacy pływając wyczarterowanymi jachtami żaglowymi po tym ciepłym akwenie.

Obecnie, mimo, że między Grecją i Turcją jest pokój (obydwa kraje są w NATO) dawne animozje wciąż są obecne (nie mówię tu o problemie Cypru). Ale np. wystarczy, że z morza wyłoni się kawałek skały znów pojawiają się spory, do kogo ona należy.

Morze się też okazać, że Turcja nigdy nie zostanie przyjęta do Unii Europejskiej z powodu veta Grecji i być może Bułgarii (ale to już odrębna historia).

Efcharisto (dziękuję)

Kalimera (dzień dobry)

Historia Grecji w skrócie

6300 do 4000 p.n.e. Prehistoria
3000 do 1400 p.n.e. Cywilizacja Minojska na Krecie (wg tradycji kultura zbliżona do Egiptu Faraonów)
1600 do 1100 p.n.e. Cywilizacja Mykeńska na kontynencie; Wiek Brązu, 1260 Upadek Troi
1100 do 800 p.n.e. Wiek Żelaza - "Mroczne Wieki" napływ plemion doryckich
800 do 500 p.n.e. Okres Grecji Klasycznej, 776 do 393 p.n.e. Igrzyska olimpijskie
300 p.n.e. do 700 n.e Okres Hellenistyczny (m.in. zdobycie Grecji przez Rzymian)
84 do 1453 n.e Cesarstwo Bizantyjskie
1453 do 1821 od zdobycia Konstantynopola Niewola Ottomańska (Turecka)
1821do 1945 Odbudowa państwowości Greckiej
1920 do 1922 Wojna Grecko - Turecka
1922 do 1945 Emigracja z Azji Mniejszej, Wielki Kryzys i okupacja hitlerowska
1945 do 1950 Grecka Wojna Domowa
1967 do 1974 Rządy junty wojskowej
od 1974 Republika Grecji
od 1981 członek Wspólnot Europejskich
w 2002 rezygnacja z drachmy i wejście do strefy EURO

Poniżej zapraszamy na film o jednym z miast Krety. Rethymnon to trzecie co do wielkości - po Heraklionie i Chanii - miasto na Krecie. Życzymy szybkiego odbioru






Byliście na Krecie to zobaczcie inną wyspę na morzu Śródziemnym Sycylię